DMS Kavramlar

Bilişim – Bilgisayar

İşletim Sistemi ; ( OS = Operating System ) Bilgisayar donanımının denetim ve yönetiminden, uygulama yazılımlarını çalıştırmaktan sorumlu olan yazılımdır.
DOS ; (Disk Operating System), disk işletim sistemi, 90’lı yılların ortalarına kadar yaygın olarak kullanılmış olan bilgisayarın çalışmasını ve kullanımını sağlayan işletim sistemi yazılımdır. Günümüzde yerini grafik arayüze sahip Windows © işletim sistemi ve benzerlerine terk etmiştir.
İnternet Nedir ; Dünya genelindeki bilgisayar sistem ve bilgisayar ağlarını birbirine bağlayan elektronik iletişim ağıdır. Geçmişi 1960’ lı yıllarda ABD de kullanılan askeri amaçlı bir iletişim sistemine dayanır.
İnternet Sitesi ; Muhtelif bilgilerin internet üzerinde paylaşılmasını sağlayan elektronik sayfalar gurubudur.
Bilgisayar Virüsü ; Bilgisayarların çalışmasını engelleyen, bilgileri silebilen, kullanıcının kontrolü dışında istenmeyen bazı işlemleri yapabilen, bilgilerinizi başkasına mail olarak gönderebilen zararlı yazılımlardır. Virüslerden virüs engelleyen yazılımlar kullanılarak korunulabilir.
Excel Nedir ; Bilgi girilen ve girilen bilgiler üzerinde çeşitli hesaplar ve grafik tablolar hazırlamanıza olanak sağlayan elektronik tablo yazılımıdır.
Word Nedir ; Elektronik ortamda belge oluşturmanızı sağlayan yazılımdır.
OutLook Nedir ; Elektronik posta göndermenizi, almanızı sağlayan beraberinde de elektronik takvim, isim – adres kayıtlarının tutulmasına imkan sağlayan yazılımdır.
PowerPoint Nedir ; Genel anlamda projektör kullanarak sunum dosyası hazırlanmasını sağlayan bir yazılımdır.
XML ; (eXtensible Markup Language), manyetik ortamlarda hem insanlar hemde bilgi işlem sistemleri tarafınca okunabilecek döküman standardıdır. Bu özellikle farklı sistemler ( yazılımlar ) arasında veri alışverişi yapılabilmektedir. İçeliği ; (<isim>analyst<isim> ) şeklindedir.
PDF ; (Portable Document Format) Taşınabilir belge biçimi, platformlar arası taşınabilir ve yazdırılabilir belgeler oluşturmak amacıyla üretilmiş sayısal bir dosya biçimidir.
SQL ; (Structured Query Language), Yapılandırılmış sorgu dili, bir veri tabanıdır.
Bilgisayar Donanımı ; Pc, terminal, modem, router, hub, switch box, güç kaynağı, yazıcı, enerji ve veri kabloları gibi bilgisayar sistemi içinde kalan bütün cihaz ve cihazlara bağlanabilen her türlü ekipman ve yedek malzemelerin oluşturduğu bütüne verilen genel tabir.
Hard Disk ; Bilgisayarda kullanılan ve bütün bilgi ve programların bulunduğu manyetik kayıt özellikli sabit disk. Bu diskler dönme hızlarına ( 5.400, 7.200, 10.000, 15.000 devir/dakika(rpm) ), veri saklama kapasitelerine (Orjinal değer 1024 olmasına rağmen satıcıların kullandığı; 0,1 Terabayt 100 Gigabayt= 100.000 Megabayt=100.000.000 Kilobayt=100.000.000.000 bayt) göre farklı özelliklere sahip olabilir.
Printer ; Bilgisayar yazıcısı. Karakter yazıcılar, nokta vuruşlu yazıcılar, mürekkep püskürtmeli yazıcılar, ısıl püskürtücülü yazıcılar, lazer yazıcılar, ısıl yazıcılar, UV yazıcılar gibi farklı işler için geliştirilmiş türleri bulunmaktadır. İş hayatında yaygın lazer yazıcılar ve nokta vuruşlu yazıcılar kullanılmaktadır.
Ağ Topolojileri ; ( Network Topology ). Star Topolojisi ; Bütün bilgisayarların tek bir merkeze bağlanarak oluşturduğu topolojidir. Merkezde hub veya switch denilen cihazlar kullanılır. Ring Topolojisi ; Her düğümün diğer iki düğüme bağlandığı ve sinyallerin tek bir hat üzerinden iletildiği bilgisayar ağı topolojisidir. IBM tarafından geliştirilmiştir. Halka topolojisinde UTP ve STP kablolar kullanılmaktadır. BUS Topolojisi ; Bir istemci grubunun veri yolu adı verilen bir paylaşılmış iletişim hattı üzerinden bağlı olduğu ağ mimarisidir.
CRT Monitör ; Cam tüplü bu monitörlerin en önemli parçası çeşitli elektronik devrelerle birlikte CRT (Chatode Ray Tube – Katot Işınlı Tüp) denilen havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktacığından (dot) oluşan koni şeklindeki tüptür.
LCD Monitör ; LCD (Liquid Cyristal Display) monitörlerde görüntü sıvı kristal diyotlar yardımıyla sağlanmaktadır. Bu diyotlara gerilim uygulandığında, içlerindeki moleküllerin polarizasyonu değişmekte ve beraberinde de diyodun geçirgenliği değişmektedir. LCD katmanları bir araya geldiklerinde paneller meydana gelir. Panellerin çalışma mantığı en basit haliyle, üzerindeki özelleşmiş hücrelerin iyon katmanı tarafından şekillendirilmesi ve elektrik akımıyla görüntü oluşturulması şeklindedir.
Barkod ; (Barcode) Verilerin optik okuyucular vasıtasıyla bilgi işlem cihazlarına aktarılması amacıyla çizgi ve boşuklardan oluşan görsel özellikli semboller ile kodlanmasıdır. Avantajı malzeme kodunun bilgi işlem cihazı tarafınca hızlı okunup işlem yapılabilmesidir. Code 39, Code 128, EAN, WaterCode gibi farklı özelliklere sahip çeşitleri bulunmaktadır.
CD ; ( Compact Disk ), kompakt disk, her türlü sayısal verinin saklanması amacıyla kullanılır.
DVD ; (Digital Versatile Disc ), çok amaçlı sayısal disk, CD’ye göre çok daha fazla veri kapasitesine sahiptir.

Finans

Cari Hesap; Satılan veya satın alınan mal veya hizmet karşılığında oluşan borç veya alacakların izlenmesi ve takip edilmesi.
Cari Hesap Ekstresi; Satılan veya satın alınan mal veya hizmet karşılığında oluşan borç veya alacakların dökümü.
Kredi Tutarı; Satılacak mal veya hizmet karşılığında müşterinin borçlanabileceği en üst limiti belirler.
Risk Tutarı; Müşteriye verilen kredi tutarından satın aldığı mal ve hizmetlerin düşülmesi, yaptığı ödemelerin risk tutarına eklenmesi sonucunda oluşan tutar. Risk tutarı o anda müşteriye satılabilecek mal ve hizmetin üst sınırını belirler.
Kasa; Firmanın nakit tahsilat (alınan ödemeler) ve nakit tediyelerinin (verilen ödemeler) izlenmesi ve takip edilmesi.
Muhasebe Hesap Planı ; Gerek kullanıcılara uygulama kolaylığı sağlamak gerek aranacak bilgileri standart hale getirerek aranan bilgilere ulaşımı hızlandırmak amacıyla bir şirketin hesap hareketleri belirli hesap kodları altına toplanmıştır. Bu kod sistemine “ Tek düzen hesap planı” denir. “100. Kasa”, “600. Yurt içi satışlar” gibi.
KDV; Katma Değer Vergisi. Mal ve hizmet satışlarında, satınalan tarafınca ödenen vergi. Genel oran %18 olsa da mal veya hizmetin cinsine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Oranlar ilgili kurum tarafınca tespit edilmektedir.
ÖTV; Özel Tüketim Vergisi. Belirli mal ve hizmet satışlarında, satınalan tarafınca ödenen vergi. Oranlar ve uygulamaya ilişkin esaslar ilgili kurum tarafınca tespit edilmektedir.
B2b-fatura Nedir ; Firmalar arasında gönderilebilen, şekli ve içeliği taraflarca belirlenmiş XML dosya özelliğinde hazırlanmış elektronik fatura dosyalarıdır.
e-fatura Nedir ; Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından, Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliğleri ile şekli ve içeliği belirlenmiş XML dosya özelliğinde hazırlanmış elektronik fatura dosyalarıdır.

Genel İş

CRM ; (Custome Relationship Management) Müşteri ilişkileri yönetimi.
CSM ; (Customer Satisfaction Management) Müteri memnniyeti yönetimi.
ANALYST ; Türkçede Analist, analiz eden, tahlil kabiliyeti olan kimse, araştırmacı, çözümleyici.
DBS ; Doğrudan borçlandırma sistemi. Son dönemde firmalar bayilik sistemine yönelik mal satışlarında tahsilat/tediye işlemlerini banka üzerinden yaparak riski azaltmaktadır. Analyst Ana Depo Stok Yönetiminde DBS takibi bulunmaktadır.
TicLab ; ( Ticari Laboratuar ) Analyst tarafınca geliştirilen, ticari ve potansiyel müşterilere çeşitli aktivitelerin çeşitli yöntemlerle yapılmasını olanaklı kılan ve beraberinde aktiviteleri analiz ederek yönetimi bilgilendiren yazılım.
GTİP ; Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nun kısaltmasıdır. Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olarak anılır.” 4105484; dişliler ve dişli sistemleri gibi.”.
FOB ; Free on Board. Satıcının malzemeyi nakliye yapılacağı geminin güvertesine taşıyana kadar olan sorumluluğunu içerir. Satıcının sorumluluğu mal gemi güvertesine taşınana kadar devam eder, sonraki sorumluluk ise müşteriye ( alıcıya ) aittir.
Navlun ; Deniz ve nehir yolu ile taşınan eşya için, taşıma hizmeti karşılığında gemi şirketine ödenen ücret. Navlun bedeli tarifeye veya sözleşmeye göre tahakkuk eder. Teslim şekline göre navlun satıcıya veya alıcıya ait olabilir.Navlun peşin (Freight Prepaid) veyavarış limanında ödenebilir (Freight Payable At Destination/Freight Collect). Bunlar işlemler deniz ticaretinde konşimento adı verilen sözleşmelerle düzenlenir. Navlun maliyeti genel olarak satın alma maliyetine eklenir.
b2b Nedir ; İngilizce açılımı “Business to Business” olan bu kısaltma, şirketler arası pazarlama, satış gibi ticari uygulamalara verilen kısa tanımdır.
Benchmarking ; Kıyaslama, bir organizasyonun kendi konumunu belirlemek, değerlendirmek için rakiplerini, diğer sektörlerdeki benzer ürünleri inceleyip, güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmek.
Outsourcing ; Dş kaynak kullanımı; firma kendi kaynaklarına ve çalışanlarına dayalı olarak yürüttüğü bir işi, ilgii işte uzmanlaşmış kişi ya da kuruluşlara yönlendirmesi.
ArGe; Araştırma geliştirme.
BT ; Bilgi teknolojileri.
İK ; İnsan kaynakları.
STK ; Sivil toplum kuruluşları.

Stok

Stok ; Bir sistem içinde bekletilen, saklanan her türlü ham, yarı işlenmiş veya işlenmiş mamüllerin tümü ( kum, toprak, tuğla, demir, lastik, buji, otomobil, bilgisayar, cam, portakal vs.).
Depo ; Stokların bir düzen içinde yeniden kullanmak amacı ile bulundurulduğu, saklandığı, korunduğu alan.
Antrepo ; Gümrük gözetimi altında bulunan malların konulması amacıyla ve gümrük vergisine tabi olup da vergi ve diğer resmi işlemleri yapılmamış ticari malların bekletildiği depo alanı.
Lojistik (Logistics) ; Stok kalemlerinin depolanması, gereksinim duyulan noktalara kadar nakledilmesi gibi süreçlerin bir bütün olarak yönetimidir.
Sevkiyat ; Stok kalemlerinin her hangi bir amaçla bir yerden başka bir yere gönderilmesi.
İrsaliye ; Bir yere gönderilen stok kalemlerinin listesi, gönderme belgesi. Vergi Usul Kanununda belli şekil ve şartlara bağlanmış olarak düzenlenmesi gereken belge. Satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurması şarttır.
Fatura ; Satılan mal veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere mal veya hizmeti satan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. Faturada bulunması gereken bilgiler vergi usul kanunu ile belirlenmiştir.
Stok Tashih Fişi ; Stok sayım farklarının işlenmesi, hasar gören ve ticari özelliğini kaybeden malzemelerin düşülmesi esnasında (+/- farkların işlenmesi amacıyla ) kullanılan ve saklanması uygun olan evrak.
Muadil Parça ; (Alternatif malzeme). Bir malzemenin yerine kullanılacak farklı malzeme tanım kodu ile tarif edilen ancak birebir aynı işlevi görüp aynı teknik özelliklere haiz malzemeler. Tek farkın üreticisinin farklı olması durumu.
Envanter ; Ticari bir kuruluşun mal, para ve diğer varlıklarını nitelik ve değerleri ile birlikte gösterilmesi.
Stok Maliyeti ; Bir mal satışının gerçekleştirilmesine kadar harcanan değerlerin toplamı. (Satınalma ve saklama esnasında ödenen bedellerin toplamı. (mal bedeli + nakliye + sigorta + vergiler + depo giderleri + finans giderleri).
Stok Envanteri ; Ticari kuruluşun sahip olduğu stokların nitelik ve değerleri ile birlikte gösterilmesi ve listelenmesi.
FIFO ; (First in First out) Stok envanter hesaplama yöntemlerinden biri “ilk giren ilk çıkar yöntemi” dir.
Ortalama Maliyet Yöntemi [2]; Bu yöntemde ortalama maliyet her ticari mal alışında tekrar hesaplanır. Her ticari mal alışında alınan malın miktarı mevcut ticari malın miktarına, maliyeti mevcut malın maliyetine eklenir. Toplam maliyet, toplam miktara bölünerek ortalama maliyet hesaplanır.
Dönem Sonu Ortalama Maliyet Yöntemi ; Ortalama birim maliyet; belirlenmiş dönem içinde devreden stok tutarı ile dönem içinde yapılan girişlerin toplanması ve toplam miktara bölünerek hesaplanır. Dönem sonuna gelindiğinde, dönem içindeki bütün çıkışların çıkış maliyeti yeniden hesaplanan birim maliyet üzerinden yapılır.
Fiziksel Maliyet Yöntemi [3]; Otomobil, kamyon, motor gibi seri no ( şasi numarası ) ile izlenebilen stokların maliyeti birebir hesaplanır, masraflar ve maliyet şasi bazında izlenir.
RFID (Radio Frequency Identification) ; Radyo frekansı ile tanımlama. Her hangi bir stok kalemi üzerine yerleştirilen etiketlerin okuyucu tarafından okunarak elektronik ortama kolayca aktarımı yani bilgisayara stok kodunun girişi gibi işlemleri yapılabilen teknoloji.
LT (Lead Time Interval) ; Temin sür Sipariş esnasında her bir malzeme için ayrı ayrı hesaplanması gerekir. Hesaplanan değer sipariş önerisindeki hesaplamaya dahil edilir.
SS (Safety Stock) ; Emniyet Stoğu. Bu değer minimum stok seviyesinden farklı olarak kullanılan bir stok değeridir ve sistemdeki verilerle hesaplanabilir. Emniyet stoğu sipariş verilmeden satışa devam edilebilecek süreyi ay cinsinden ondalıklı olarak gösterir. Stok kartında minimum stok seviyesi = 50 , Emniyet stok seviyesi ise 2.0 olabilir
OCI ( Order Cycle Interval ) ; Sipariş döngü aralığı.

Servis

Onarım Emri; ( İş Emri ) Bir aracın servis tarafınca onarıma kabul edildiğini gösteren araç kabul formu.
Transfer Fişi ; Onarıma esnasında onarılan araca takılmak üzere yedek parça deposundan alınan yedek parçaların işlendiği dahili irsaliye.
Garanti Belgesi ; İmalatcı – üretici veya ithalatcıların, sattıkları, ürettikleri ve/veya ithal ettikleri mallar için düzenlenen ve malın garanti süresi içinde meydana gelebilecek arızalarının en az iki yıl süreyle veya özelliği nedeni ile belirlendiği ölçü birimi içerisinde , ücretsiz olarak yenisi ile değiştirilmesinin, tamirinin, bedel iadesinin veya bedel indiriminin taahüt edildiği ve satıcı ile tüketicinin yükümlülüklerini gösteren belgedir.
Garanti Süresinin Başlaması ; Kanunlarla belirlenmekte olup genel olarak; üretim tarihinde, yükleme tarihinde veya malın tüketiciye teslim tarihinde başlayabilir.
Değiştirilen Ürünün Garanti Süresi ; Garanti uygulaması sırasında değiştirilen malın garanti süresi, satın alınan malın garanti süresi ile sınırlıdır.
ReCall ; Geri çağırma. analyst DMS yazılımında “Uyarılar” olarak geçmekte.
VIN ; Şasi No (Vehicle Identification Number), Otomotiv sektöründe 1981 yılından itibaren 17 alfabetik karakter olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şasi no ; üretici kodu, araç tanımı, model yılı, fabrika kodu, sıra no gibi bilgileri içerir.
Repair Time Manual ; Onarım zamanları kılavuzu; Onarım esnasında yapılan standart işlem ve işlemlere ait sürelerin belirtildiği döküman. “Labor Time Manual”, “Labor Time Guide”, “Flat Rate Manual” gibi benzer isimlerde kullanılmaktadır.
Service Manual ; Servis kataloğu ; Onarım işlemi ile ilgili bilgileri içeren döküman. “Workshop Manual” olarak da kullanılmaktadır.

[1] Eser sahibi analyst yazılım ve danışmanlık hizm. tic. ltd. şti. adına Enver ARSAN, olup eserinin aslı ya da çoğaltılmış nüshalarının telli veya telsiz araçlarla satışı veya diğer biçimlerde umuma dağıtılmasına veya sunulmasına ve gerçek kişilerin seçtikleri yer ve zamanda eserine erişimini sağlamak suretiyle umuma iletimine izin vermek veya yasaklamak hakkına da sahiptir.

[2] analyst DMS de malzeme maliyet hesabında kullanılan yöntem.

[3] analyst DMS de araç maliyet hesabında kullanılan yöntem.